سلامت باشید-90/6/13

سوال – دمای اتاق نوزاد و بدن او باید به چه میزان باشد؟
پاسخ – ما باید هم نگران گرما و هم سرما برای کودک باشیم . در گذشته که امکانات گرمایی و سرمایی مانند امروز نبود و افراد زیر کرسی زندگی می کردند ، طبیعتاً این نگرانی وجود داشت که ممکن است درجه حرارت بدن نوزاد کم شود . و سردی بدن نوزاد ضررهایی را به او وارد کند . اما این روزها معمولاً اتاق ها و خانه ها بیش از حد گرم است . این سوء تفاهم برای خانواده ها وجود دارد که فکر می کنند اگر نوزادان را گرم نگاه دارند سرما نمی خورند . در حالی که سرماخوردن به گرما و سرما ارتباطی ندارد . بلکه عامل سرماخوردگی ویروس های متعدد است که باید نوزادان در معرض افراد بیمار قرار نگیرند . البته تغییر دمای ناگهانی از سرما به گرما و یا از گرما به سرما بدن انسان را یک مقدار برای دریافت ویروس ها مستعد تر می کند . اما اینکه بچه را گرم نگاه داریم اشتباه است .ادامه مطلب

 

خیلی اوقات بچه ها از شدت گرما تب می کنند . همین امر موجب می شود که بدن بچه آب از دست بدهد . بچه خیلی خواب آلود شده و برای خوردن شیر بیدار نمی شود . مکیدن او خیلی ضعیف می شود . بنابراین وزن زیادی از دست می دهد . از دست دادن یک مقدار وزن بعد از تولد طبیعی است . اما وقتی محیط خیلی گرم بوده و یا لباس زیاد باشد این از دست دادن وزن بیشتر می شود . ممکن است حتی اگر گرما خیلی زیاد باشد برای نوزاد خون ریزی مغزی ایجاد شود . حتی ممکن است یک درصد از بچه ها بدون دلیل فوت کنند که یکی از عوامل آن همین گرمای زیاد از حد است . بنابراین باید هم از گرمای زیاد و هم از سرمای زیاد اجتناب کرد . درجه حرارتی که برای ما مطلوب است برای نوزاد نیز همینگونه است . می توانیم در جایی که نوزاد خوابیده کنار او بخوابیم. اگر با چند لباس و روانداز راحت بودیم برای او نیز همینطور است .
سوال – آیا بغل کردن مداوم نوزاد درست است یا خیر؟
پاسخ – خیلی اوقات ما میکروب هایی در گلو و یا بینی خود داریم که بیماری خاصی برای ما ایجاد نمی کند اما ما ناقل آن میکروب ها هستیم . بنابراین ممکن است با بغل کردن نوزاد این ویروس ها را به او منتقل کنیم . بخصوص نوزادان زمانی که به دنیا می آیند قدرت دفاعی آنها خیلی کم است ، مگر آن چیزی که از شیر مادر دریافت می کنند . بنابراین خیلی مستعد بیمار شدن هستند . از اینکه بچه را به بغل افراد متعددی داد باید اجتناب کرد . اما خود پدر و مادر باید بچه را به طور مکرر بغل بگیرند . هرگز نباید بگذارند که بچه بیخود گریه کند . یک سوء تفاهمی برای برخی از والدین است که می گویند باید بچه گریه کند تا عادت کند . این تفکر اشتباه است . البته به طور طبیعی بچه ها گریه می کنند . ولی وظیفه ی پدر و مادر این است که به او آرامش داده و او را تسکین دهند . این گریه و استرس به بچه فشار وارد می کند . یک نوزادی که تازه بدنیا آمده همان احساسات چشایی ،بینایی ، شنوایی و لامسه ی ما را دارد . بنابراین برداشت درستی از محیط اطراف خود دارد . اگر با آرامش داشته باشیم او هم آرام می شود . پس بغل گرفتن در مواقعی که بچه اضطراب دارد حتماً لازم است . ما حتی برای تغذیه کردن نباید منتظر باشیم که بچه گریه کند . باید پدر و مادر خیلی زود علائم گرسنگی کودک را بشناسند و اگر به مرحله ی گریه کردن رسید یعنی تغذیه ی او دیر شده است . وقتی که بچه بدنیا می آید مغز او صدها میلیارد سلول عصبی دارد . بنابراین وقتی بدنیا می آید باید اتصالات این سلولها با هم برقرار شود . اگرما هرچقدر حواس بچه را تحریک کرده و او را در آغوش گرفته ، برای او لالایی بخوانیم ، به اونگاه کنیم و با او صحبت کنیم بیشتر سلول های مغزی تحریک می شوند . در این حالت بچه خیلی عاطفی و با هوش می شود و در آینده می تواند از اینها استفاده کند . اگر به او بی توجهی کنیم ارتباطات عصبی بلااستفاده می ماند و بعد از یک مدت اثر خود را از دست می دهد . و اگر در یک محیط خشن و نا مناسب باشد ممکن است که در آینده مشکلاتی پیدا کند . فکر نکنیم که بچه نمی فهمند . او همه چیز را می فهمد ومی بیند . با صورت مادر ارتباط برقرار می کند . حتی اگر مادر بتواند خود را لخت کرده و کودک را نیز لخت کند و بر روی سینه ی خود بگذارد ارتباط عاطفی خوبی برقرار کرده است . اگرما بزرگترها از محبت بد عادت می شویم او هم همینطور است .
سوال – آیا دادن کره به نوزاد بعد از آوردن او از بیمارستان به خانه درست است یا خیر؟
پاسخ – این کار خیلی مضر است . آغوزی که بچه ها از مادر دریافت می کنند کار همان کره را برای آنها می کند. در حالی که کره خطرناک است اما آغوز با توجه به خاصیتی که دارد دستگاه گوارش بچه را کاملاً تمیز می کند . تغذیه ی مکرر باعث می شود که زردی کودک کم شود . در حالی که دادن کره یا هرچیز دیگری ممکن است جان بچه را به خطر بیندازد . اگر همان ساعات اول تغذیه با شیر مادر را شروع کنند ، تمام عوامل ایمنی سازی که مورد نیاز کودک است دریافت می کند . آغوز تقریباً مانند خون دارای سلول های دفاعی است . بنابراین زمینه ی ایمن سازی هر یک قطره از آغوز بیشتر از واکسن ها است . آنقدر نقش ارزشمندی از لحاظ تغذیه ، ایمنی ، ضد آلرژی و غیره دارد که در گذشته مراجع تقلید دادن آغوز را واجب کرده بودند . البته در گذشته تصور بر این بود که چون مایع آغوز زرد است پس منجر به زردی می شود . بنابراین آن را دور می ریختند . در حالی که زردی را کم می کند .
سوال – آیا بعد از سزارین باید شیر آغوز دوشیده شود ؟
پاسخ – سزارین کار مضری است . درصد زیادی از کودکانی که به صورت سزارین متولد می شوند ناراحتی های تنفسی پیدا می کنند . حتی درصد زیادی از آنها نیاز به بستری شدن در بخش مراقبت های ویژه را پیدا می کنند . اگر بی حسی در سزارین به صورت تزریق در نخاع صورت گرفته باشد ، هوشیاری مادر حفظ شده است . بنابراین بلافاصله بعد از زایمان مادر می تواند فرزند خود را شیر بدهد . در غیر این صورت نیز معمولاً سعی می شود که بی هوشی خیلی کوتاه انجام گیرد که به محض انجام سزارین مادر هوشیاری خود را بدست آورده و بتواند خیلی سریع تر تغذیه را شروع کند . شصت دقیقه ی اول زندگی اوج هوشیاری نوزاد است که بعداً تا چهل و هشت ساعت تکرار نمی شود . به مادرانی که در حین سزارین دارو داده می شود ممکن است کودک تا چهار یا پنج روز هوشیاری را بدست نیاورند . چون این داروها اثر مخرب بر روی بچه دارند . شصت دقیقه ی اول ارتباطاتی که نوزاد با مادر خود برقرار می کند فوق العاده ارزشمند است . در ساعت اول زندگی حدود هشتاد و پنج درصد وقت نوزاد و مادر به یکدیگر نگاه می کنند . این تقاطع نگاه فوق العاده برای برقراری ارتباط عاطفی مهم است . اگر مادران ارزش آن یک ساعت اول را می دانستند هرگز اجازه ی سزارین نمی دادند . متأسفانه سزارین در کشور ما قابل مقایسه با هیچ کشور دنیا نیست . این مسئله عقب افتادگی علمی ما را درزمینه ی زنان و زایمان نشان می دهد . در کل ممکن است ده تا پانزده درصد از افراد نیاز به سزارین پیدا کنند .
سوال – من دختر نه ماهه ای دارم که مدتی است دچار قارچ دهان شده است . به دکتر که مراجعه کردم دو نوع شربت به او دادند و یک قارچ کش نیز برای نوک سینه های من دادند . از آنها استفاده کردم اما متأسفانه کاملاً خوب نشد. هنوز هم داخل دهان او یک لکه های سفید رنگی است . ضمناً پای او نیز قرمز است می خواستم می دانم آیا به عفونت قارچی ارتباطی دارد یا خیر؟ ضمناً دور سر کودک درماه چقدرباید رشد کند ؟ آیا یک کودک در شبانه روز بیشت از چهارده ساعت بخوابد مشکل دارد ؟
پاسخ - این قارچ دهان یک نوع برفک است که به احتمال زیاد اشکال در نحوه ی مصرف دارویی است که به ایشان داده شده است . این دارو را نباید داخل دهان ریخت بلکه باید آن را به دهان مالید . با یک قطره چگان را به صورت کامل پر کرد . داخل یک قاشق ریخت و با یک گوش پاک کن که به داخل آن می زنند داخل دهان ، لپ ها ، بر روی زبان و لثه را به طور کامل از این دارو زد . این کار باید هر شش ساعت به طور منظم انجام گیرد. اگر حتی بعد از یک یا دوز ظاهر دهان بهتر شد، باید باز هم به درمان ادامه دهند . بستگی به شدت قارچ باید ده روز الی دو هفته این کار را انجام داد . هم زمان باید بر روی نوک سینه ی مادر نیز دارو مالیده شود . بهترین زمان آن بلافاصله بعد از تغذیه است تا اثر آن هم در دهان کودک و هم بر روی سینه ی مادر باقی بماند . لازم نیست که مادر سینه ی خود را پاک کند چون همین پاک کردن باعث زخم سینه ی مادر می شود . شستشوی بیش از حد سینه ی مادر نیز باعث ترک خوردگی می شود . یک بار استحمام در بیست و چهار ساعت کافی است . قرمزی پای کودک نیز همین ادامه ی قارچ است . این قارچ وقتی در دهان ایجاد می شود ، داخل مری ، معده و روده ها را می گیرد و از طریق مقعد خارج می شود وناحیه ی تناسلی را گرفتار می کند . از همان کرم کلوتریمازول که مادر برای نوک سینه ی خود استفاده می کند می تواند برای ناحیه ی تناسلی کودک نیز استفاده کند. دور سر بچه ها متفاوت است . برخی از بچه ها هستند که به طور ارثی دور سر کوچک تری دارند . بنابراین اندازه ی دور سر بستگی به این دارد که خانواده چگونه باشند . اینکه دور سر بچه یک مقدار بالاترو یا پایین تر از منحنی باشد نباید مادر را نگران کند . بلکه باید به اقوام ، خاله ، دایی ، عمه و عمو و... نگاه کنند . البته به سن کودک نیز بستگی دارد . در ماه های اول در خصوص بچه های نارس حتی ممکن است یک سانت و نیم تا دو سانت دور سر بچه رشد کند . هر چقدر سن بچه بالا می رود افزایش دور سر کاهش پیدا می کند . بعد از دو سالگی آنقدر این رشد کند است که ما دیگر از منحنی رشد برای این مسئله استفاده نمی کنیم . بنابراین بهترین کار این است که ببنیم آیا موازی با منحنی رشد پیش می رود یا خیر . اگر به صورت موازی و منظم باشد کاملاً طبیعی است . برای اطمینان از اینکه بچه خوب رشد می کند ، اعم از قد و وزن و دور سر حتماً باید از منحنی رشد استفاده کرد . نوزادان معمولاً باید از هر بیست و چهار ساعت بیست ساعت بخوابند و این مسئله کاملاً طبیعی است . البته اگر اتاق خیلی گرم باشد ویا نوزاد لباس زیاد پوشیده باشد ممکن است حتی بیشتر هم بخوابد . برای این بچه چهارده ساعت خواب مشکل نیست . اگر بچه بیش از حد بخوابد و یا خواب آلود باشد ممکن است دچارکم کاری تیروئید باشد . چون امروزه بین سه تا پنج روز اول تولد غربالگری تیروئید انجام می شود بنابراین جای نگرانی وجود ندارد .
سوال – چند ساعت یک بار باید به بچه شیر داد ؟
پاسخ – بچه هایی که شیر خشک می خورند با توجه به اینکه این شیر دیر هضم می شود معمولاً سه تا چهار ساعت یک بار کافی است . بچه هایی که شیر خشک می خورند حتماً باید در فواصل تغذیه به آنها آب جوشیده داده شود. چون شیر خشک مواد دفعی زیادی دارد و اگر به آنها آب داده نشود ممکن است بر روی کلیه ها اثر سوء بگذارد . درخصوص بچه هایی که شیر مادر می خورند باید مطابق میل نوزاد تغذیه را انجام داد . اما بیش از سه ساعت نباید فاصله ایجاد شود . بچه هایی که درشت تر و سنگین تر هستند و سن بیشتری دارند می توانند شب ها تا چهار ساعت یک بارشیر بخورند . ولی کودکانی که کوچک تر هستند و نیاز به تغذیه ی بیشتری دارند، بهتر است که با فواصل کمتری تغذیه شوند . اصلاً نباید تلاش کنیم که این فواصل را منظم کنیم . چون این کار منجر به کاهش شیر مادر می شود.
سوال – به چه میزان باید آب و آب قند به نوزادان داده شود ؟
پاسخ – هشتاد درصد از بدن نوزادان را آب تشکیل می دهد . بنابراین احتیاج نوزاد شیرخوار به آب بیش از بزرگسالان است . و از دست دادن آب از سطح بدن نوزاد شیرخوار خیلی بیشتر از بزرگسالان است . اما شیرمادر به گونه ای است که مواد زائد آن کم است . ما آب می خوریم تا مواد زائد را از بدن خود دفع کنیم . ولی با توجه به اینکه شیر مادر مواد زائد خیلی ناچیزی دارد آب اضافی لازم نیست . بنابراین مواد آن خیلی خوب هضم و جذب می شود. بچه ها تا پایان شش ماه که فقط شیر مادرمی خورند اصلاً به آب نیاز ندارند. مگر اینکه مثلاً اسهال بگیرند و یا در معرض تابش آفتاب قرار بگیرند و گرما زده شوند . آب قند در تغذیه هیچ جایگاهی ندارد و دادن آن یک اشتباه است به این خاطر که بچه را موقتاً و یا برای مدت طولانی سیر می کند . البته یک مقداری کالری دارد اما رشد بچه نیاز به مواد پروتئینی و چربی دارد که از طریق آب قند تأمین نمی شود . بچه هایی که از این طریق تغذیه می شوند ممکن است چاق باشند اما ساختار طبیعی بدن را ندارند . آب قند حتی زردی را زیاد می کند . برخی از پزشکان نیز این اشتباه را کرده و تصور می کنند که دادن آب و آب قند باعث دفع بیلی روبین و زردی می شود . در حالی که دادن آب قند زردی نوزاد را زیاد می کند . اگر شیر مادر به طور مرتب داده شود، هم زردی را کم می کند و هم نیاز به آب و املاح و مواد مغذی را تأمین می کند . بچه هایی که از شیر خشک استفاده می کنند، چون مواد زائد آن خیلی زیاد است حتماً باید از آب استفاده کنند تا این سموم دفع شود . یک ساعت و نیم تا دو ساعت بعد از اینکه به کودک شیر دادند می توانند کمی به او آب بدهند . تا یک سالگی باید آب را جوشاند . چون بدن کودک به همان میزان کم میکروب هم که در آب آشامیدنی و آب معدنی است مقاومت ندارد . آب معدنی باید بیشتر جوشانده شود چون املاح بیشتری دارد.
سوال – آیا درست است با شیر دادن پشت سر هم گریه ی کودک را آرام کرد ؟
پاسخ – علل گریه ی کودک بسیار متنوع است . حتی استرس مادر که ممکن است بر اثر گریه ی کودک و یا خستگی و یا ناملایمات باشد قطعاً به بچه منتقل می شود . این استرس از طریق شیر منتقل نمی شود . گاهی مادران فکر می کنند که اگر ناراحت شده اند پس شیر خود را بدوشند تا به کودک آنها منتقل نشود . این فکر اشتباه است . این استرس ها از طریق ارتعاشات بدن ما و از طریق هورمون های استرس زایی که در بدن فرد ترشح می شود به بچه منتقل شده و بچه متوجه می شود که مادر مشکل دارد . در این حالت بچه احساس امنیت نکرده و گریه می کند . برای اینکه بچه های ما آرامش پیدا کنند خود ما باید آرامش داشته باشیم . یا ممکن است بچه گرم یا سرد باشد و غیره. اما قطعاً یکی از عوامل گرسنگی است . یکی از راه هایی که به راحتی می توان به بچه آرامش داد گذاشتن سینه ی مادردر دهان کودک است . ممکن است برای مادرقابل تشخیص نباشد که این گریه ناشی از گرسنگی است یا خیر. هرگاه مادر احساس کند که بچه نیاز به مکیدن دارد باید این فرصت را به او بدهد . برای ما مهم است که بچه ها آرامش کامل داشته باشند .
سوال – دختر من یک سال و یک ماه دارد اصلاً اشتها ندارد و در ضمن کم خون هم است . چه غذایی باید به او بدهم؟ آیا شربت اشتها آور خوب است یا خیر؟
پاسخ – اصلاً چیزی به عنوان شربت اشتها آور وجود ندارد . ویتامین های خارجی که وارد کشور می شوند بسیار بد هستند . اما ویتامین های تولید داخل خیلی خوب است . فرمول های ویتامین های داخلی خیلی دقیق و درست، نیاز بچه را تأمین می کند . اغلب ویتامین های خارجی فرمول های بسیار نامناسب دارد . بنابراین توصیه میشود که از ویتامین ها و آهن های خارجی استفاده نکنند مگر اینکه روی آنها به طور دقیق توسط پزشک خوانده شود . اگر بچه ای کم خون است حتماً باید آهن بخورد . با غذا نمی توان کم خونی را رفع کرد . اگر گوشت قرمز ، عدس ، تخم مرغ یا چیزهایی که آهن بیشتری دارد خورده شود می تواند مانع از کم خونی شود . اما اگر کودک کم خون است حتماً نیاز به دارو دارد . بچه باید غذای مطلوبی که همه ی مواد غذایی در آن باشد استفاده کند . غذاهایی مانند برنج ، سیب زمینی ، نان و ماکارانی و روغن زیتون و کره وزن را بیشتر می کند . خیلی از بچه ها پدر و مادر لاغری دارند بنابراین استعداد چاقی ندارند . مادر و پدر نباید به دنبال چاقی باشند چون اصلاً چیز خوبی نیست . منحنی رشد وزن مطلوب را نشان می دهد . همه ی مادران و پدران به دنبال چاق کردن بچه هستند . اگر حتی بچه چاق باشد باید بعداً رژیم بگیرد تا لاغر شود . چون چاقی زیربنای فشار خون ، سکته قلبی و مغزی ، مرض قند ، سرطان و غیره است . ما با هر قاشق اضافه ی غذا قلک بدن کودک خود را ازبیماری پر می کنیم . پدر و مادر نباید خواهان بیماری و عمر کوتاه فرزند خود باشند .
سوال – من یک کودک هشت ماهه دارم که ناف او پرده آورده است و نیاز به جراحی دارد. لطفاً من را راهنمایی کنید.
پاسخ – فتق ناف در کودکان چیز رایجی است بخصوص اگر نارس باشند . فتق ناف هیچ ارتباطی به گریه ی زیاد ندارد .بلکه برخی از بچه ها پوسته ی شکم ضعیفی دارند و اغلب آنها با فتق به دنیا آمده اند . اندازه و ظاهر آن ممکن است خیلی بزرگ باشد . حتی ممکن است به اندازه ی یک تخم مرغ باشد . ولی ظاهرآن زیاد مهم نیست . مهم اندازه ی سوراخ است . اگر این سوراخ خیلی بزرگ باشد به حدی که دو انگشت داخل آن برود . اگر هر چقدر کوچک تر از این مقدار باشد نیاز به عمل ندارد . معمولاً در طی چند ماه و یا حتی تا دو سالگی از بین می رود . اگر فتق بالای ناف باشد ممکن است خود بخود جوش نخورد . اما فتق های ناف خود بخود جوش می خورند .
سوال – من یک کودک دو ساله ای دارم که موقع تولد سه کیلو و صد گرم وزن داشت . از دوماهگی به بعد در داخل مدفوع او بلغم بود . به طور سرخود من چند دوره به او شربت کوآموکسی کلاو دادم . با این شربت خوب می شد اما بعد از قطع دارو دوباره تکرار می شد . بعد از آزمایش مشخص شد که هیچ مشکلی ندارد . الان وزن او ده کیلو و نیم است آیا به حالت عادی باز می گردد یا خیر؟
پاسخ – مصرف آنتی بیوتیک بسیار مضر است . حتی گاهی ما پزشکان نیز زیاد آنتی بیوتیک تجویز می کنیم . این بلغم ممکن است حتی اهمیتی نداشته باشد . اگر ذره ای ابهام باشد با یک آزمایش معمولی مدفوع می توان فهمید که مشکلی است یا خیر . بچه هایی که شیر مادر می خورند مدفوع آنها خیلی شل و آبکی است . گاهی اوقات اینها با اسهال اشتباه گرفته می شود . وزن بچه تا حدود زیادی به ارث مربوط است . ولی اگر مادر به طور مرتب به مراکز بهداشتی و درمانی و یا به پزشک مراجعه کند و منظم بر روی منحنی رشد وزن او کنترل شود بسیار مهم است . یک وزن برای یک بچه در یک خانواده ی لاغر ممکن است طبیعی باشد اما همان وزن برای بچه ی دیگری که در خانواده ی چاق است غیر طبیعی باشد . مادران نباید بیش از حد به در پی این باشند که با تغذیه ی بیش از حد بچه را چاق کنند . تغذیه باید مطابق با میل بچه باشد . اگر دفعات بیشتری به کودک غذا بدهند و یا میان وعده بیشتر باشد به وزن گیری کودک کمک می کند .
سوال – نوزاد سی و دو روزه ای دارم که از قلنج رنج می برد . در تغذیه ی خودم چه نکاتی را باید رعایت کنم . آیا درمانی دارد یا خیر؟
پاسخ – دردهای قلنجی معمولاً سر یک ساعتی شروع می شود . این دردها معمولاً در شب است . باعث می شود که بچه دو یا سه ساعت بدون وقفه گریه کند . این حالت ممکن است هر شب و یا یک شب درمیان باشد . متأسفانه هیچ درمانی ندارد . یک کسی غیر از مادر باید او را بغل کند . چون وقتی مادربغل می کند بچه بوی شیر را احساس کرده ومی خواهد شیر بخورد . اما بخاطر دردی که دارد نمی تواند و در نتیجه بیشتر اذیت می شود . باید او را بغل گرفته و راه ببرند . با قسمت برجسته ی دست بر روی شکم او فشار بیاورند . گاهی نیز ممکن است یک صدای مداوم کودک را آرام کند . اما درمان خاصی ندارد . و لازم نیست که مادر تغذیه ی خاصی داشته باشد.